WAA MAXAY INFORMATION TECHNOLOGY (IT)

 Information Technology (IT) waa beerta ku saabsan dhamman dhinacyada macluumaadka maamulka iyo habka, gaar ahaan urur weyn ama shirkad gudahood. IT sida caadiga  ah waxaa loola jeedaa technology ganacsi halkii shakhsi ama kombaresarad  guriga iyo shabakada.

          WAA MAXAY INFORMATION TECHNOLOGY?

 IT waxaa badanaa loo isticmaalaa in lagu qeexo kombiyuutarada iyo shabakada kombiyuutarka, laakiin waxaa sidoo kale ku jira dhamman lakabyada dhamman nidaamyada urur gudahood ee ka soo hardware jirka ah si ay ula socdaan nidaamyada qallinka, codsiyada, database-yada, keydinta, iyo server-yada. Tiknoolijiyada isgaadhsiinta, oo ay ku jiraan internet, telefoon, iyo shabakadaha gacanta, ayaa sidoo kale ka mid ah kaabayaasha IT-da ee urur (Organization`s IT infrastructure)

WAA MAXAY TUSAALOOYINKA INFORMATION TECHNOLOGY

    Qaybaha tiknoljiyada ee hoos yimaada IT-ga waxaa ka mid ah kuwa hoos ku xusan;

• Isku xirka (Networking) : Nidaamyada kombuyuutarka labo ama ka badan, ku xidhan wirelessly ama filooyinka (cables), waxay ka kooban yihiin shabakad.
• Compute : Inkastoo kombuyuutarku guuda ahaan loolo jeedo wax kasta oo dunida kambuyuutarka ka mid ah, halkan waxay macnaheedu tahay processing xogta, gaara ahaan xasuusta ugu wayn ee unugyada baaraandegidaa dhexe (CPU).
• Kaydinta Data (Data Storage) : Macluumaadka waa in ay sii joogan ama meel lagu keydiyaa si anay si fudud u lumin oo mudo dheer loo hayo. siyaabaha loo keydiyo xogta waxaa ka mid ah ( Solid state drives, cloud storage, databases, data lakes, and file systems).
• Amniga (Security) : amniga internetka uxu ka caawiya hay`adaha ka ilaaliya xogtooda iyo hantidooda kale ee farsamada inay ka ilaaliyan helitaanka aan la oggalayn. Data waa mid ka mid ah dabeecadaha ganacsiga ugu muhiimsan, 

Sababta ah nidaamyada kombuyuutarku waxay udunta udir yihiin maareynta teknologiyada macluumadka, waaxyaha kombuuyutarka ee ku dhex yaal shirkadaha iyo jaamacadaha waxaa badanaa loo yaqaanna waaxaha IT-da. Shirkadaha qaarkood waxay waaxadan u yaqaanan IS (INFORMATION SYSTEM) ama MIS (MANAGMENT INFORMATION SYSTEM) 

Hawlaha waaxda IT-da waxaa ka mid ah:

• ku rakibidda software-ka qalabka.
• Xalinta arrimaha hardware-ka sida qalab jabay oo kale iyo weliba saarista cilladahooda oo dhan.
• Qalab cusboonaysiinta nidaamka cusub ee hawlgalka.
• Patching software ama maareynta platform kuwaas oo si toosa u qabta ama u hawl gala.
• Marayanta fiilooyinka xidhiidhiya, routers, iyo switches.
• Nashqadeynta iyo bebugging software-ka.
• Bixinta sofwareyada iyo keydinta xogta.
• U guurista xogta kaydsan ee deegaanka daruuriga ah.
• Joogtaynka goobta xogta ha ahaato hardware and software.
• Kormeerka aaladaha maamulka aminga loogu talagalay daciifnimada ama jabinta suurtagalka ah.
• Yaraynta arrimaha amniga ka dib marka digniimo laga helo.

                   MUXUU IT-GU U YAHAY MUHIIM?

Intii lagu jirey saddexdii sano ee ina soo dhaafay ilaa shantii sano ee ina soo dhaafay shirkadaha ayaa ka soo warewegay habkii bugaagta ahayd iyaga oo usoo wareegay haka fudud ee imika duniduba ku mashquushay ee internet-ka iyagoo halkaas ka sameystay xisaabooyinkoodi. Dhamaana shirkadaha isgaadhsiintu ganacsiga waxaa lagu sameeya iyada oo loo marayo qalabka elektarooniga ah, iyo xogta digital ka kooban yahay qayabta ballaran oo dhan macluumadka ganacsiga. IT-du waxay maamusha sida farsamadani u shaqayso dhamaantood, ayna yareyso khaladaadka sidoo klae imika qarniga 22 waxa laga yaaba in aduunkuba isku badalo sida hal mobile waayo isticmaalka iyo horumarinta tiknoolijiyada ayaa sababaysa in ay taasi dhaacdo.

MUHIIMADA AY IT U LEEDAHAY MACLUUMADKA IYO DHANKA AMINIGA NIDAAMKA

Ka hor ilaa sanadkii 2017 hay`adda xogta ee DOMO ayaa ku qiyaastay in dadka ixticmaala internetka ay abureen ama soo galiyeen 2.5 milyan oo terabytees oo xog ah maalin kasta. Taa waxa macnaheedu tahay in ay sii kordhayeen xogta la soo galinayo internetka maalinba maalinta ka sii dambeysa sidaas oo ay soo sheeegeen dadka shaqaalaha farsamnada ee si fudud ula socdaan.

Ku dhawaad qiyaastii 89% xog weyn ayaa la soo galiyay internetka labadii sano ee la soo dhaafay, xogta enterprise taas oo qaar ka mid ah khuburadu warshadaha ku doodayaan hadda waa badeecada ugu qiimaha badan ee aduunka. sidoo kale ay sheegeen in badan xog ahna laga helo suuqa madow kaas oo isaguna ah xog aan fiicnayn oo internetka lagu dhex wado.

Kooxaha la xidhiidha ama ku takhasusay IT-gu iyo geddi-socodka waa muhiim in ay ilaaliyaan nidaamyada ganacsiga computerka iyo xogaha shakhsiyaadka ee internetka dhex yaala, waxayna khasab tahay in ayu ilaaliyan waxyaabahan hoos ku xusan;

• Sirdoonka khatarta-wacyigelinta weerarada suurtagalka ah iyo ilaalinta meelaha uu ka liito IT-gu
• Nidaamyada ogaaanshaha iyo ka hortagga gala  oo afka qalaad loo soo gaabiyo (IDPS)
• In haddii fal dhacoo ay iyagu dhacdaada wax ka ogaan karaan

SIDEEN KU HELAA SHAQADA MACLUUMAADKA TEKNOLOJIYADA?

Si aad u bilowdo shaqo ku saabsan  ama see la xidhiidhaba IT-ga waxaa khasab ah inaad taqaano IT-ga waxyaaboku saabsan ama aad haysto shahaado college ama jamaamacad.

Heerka kowaad ee jamacada ee loo yaqaano degree waxaa  ku saabsaan ee IT lagu barto waxaa ka mid ah;

• Computer Science
• Information Systems Management
• Systems and network administration 
• Computer engineering 
• Softwaree engineering 

Shaqooyinka IT-ga ee imika badankoodu waxay u baahanyihiin ugu shahaadada heeka kowaad ee loo yaqaano Bachelor`s Degree, lakiin jaamacadaha qaar ayaa bixiya shahaadoyin qalin jebinta tusaale ahaan;

• Master of science in information science
• Master of science in applied information technology
• Master of science in computer science 

BY: ABDIRAHMA MUSE